На покана на државната министерка и главен преговарач на Република Албанија Мајлинда Дука, министерот за европски прашања на Република Северна Македонија, Орхан Муртезани, денеска во Тирана учествуваше на министерскиот состанок, што се одржа во рамките на Самитот на лидери за Планот за раст насловен „Нашиот пат кон ЕУ“.
На состанокот учествуваа министрите за европски прашања од Западен Балкан и главни преговарачи со ЕУ, високи претставници на Европската комисија, регионални организации како ЦЕФТА, Регионалниот совет за соработка, РЕСПА и претставници на финансиските институции ЕИБ, ЕБОР и Светска банка. Главна тема беше продлабочувањето на економската и институционалната интеграција на Западен Балкан во Единствениот пазар на Европската Унија преку клучните иницијативи од Планот за раст меѓу кои се „Роаминг како дома“, приклучувањето кон СЕПА, проектот WiFi4WB, Зелените коридори, Заедничкиот регионален пазар 2.0. и др.
Во своето обраќање министерот Муртезани истакна дека патот кон Европската Унија останува централна стратешка определба, нагласувајќи ја потребата од конкретни резултати и практична интеграција што носи реални придобивки за граѓаните и економиите во регионот. Тој го поздрави отворањето на сите преговарачки кластери на Албанија со ЕУ како важен поттик за целиот регион. Муртезани ги претстави постигнувањата на Северна Македонија во дигиталната и економската трансформација меѓу кои се унапредувањето на законодавството за електронски комуникации, воспоставувањето на центарот за вештачка интелигенција „Везилка“, приклучувањето кон СЕПА-системот и напредокот во рамки на иницијативата WiFi4WB. Тој потенцира дека земјата бележи резултати во повеќе од 29 реформски чекори преку Инструментот за реформи и раст, вклучувајќи области како дигитализација, подобрување на деловната клима и управување со јавните финансии.
„Западен Балкан денес не зборува само за европска иднина, туку ја создава преку конкретни реформи, регионална соработка и споделени вредности“, рече министерот Муртезани.
Во продолжение е интегралното обраќање на МЕП Муртезани:
=====================================================================================
Почитувана министерке Дука, драги колеги, почитувани претставници на Европската комисија, регионалните организации и партнерските институции,На самиот почеток, дозволете ми искрено да им честитам на нашите албански домаќини за важната пресвртница која ја постигнаа оваа недела – отворањето на сите преговарачки кластери со Европската Унија. Овој успех не е само доказ за континуираните реформски напори на Албанија, туку и охрабрување за целиот регион. Тој покажува дека со решителност, доследност и јасна стратешка насока, нашиот заеднички пат кон ЕУ напредува на реален и мерлив начин. Во многу аспекти, ова постигнување го отелотворува духот на денешниот Самит: потсетник дека нашиот пат кон Европската Унија добива сила кога регионот се движи напред со самодоверба и јасна цел.Секој пат започнува како една линија на мапата, но добива значење само кога многу учесници му даваат намера, ритам и насока. Насловот на овој Самит, „Нашиот пат кон ЕУ“, зборува за многу повеќе од пристапување; тој повикува на заедничко патување обликувано од промислени избори, од спроведени реформи дури и кога истите бараат трпение, и од регионална волја да растеме преку соработка, а не преку изолација. Овде, во Тирана, тој пат изгледа осветлен од јасниот План за раст, од обврските вградени во Нацрт-заедничката декларација и од сè поголемата сигурност дека Западен Балкан влегува во ново поглавје на европска трансформација со постабилни чекори и посилен, пообединет глас.Растот стана движечка сила што ја обликува нашата заедничка европска траекторија. Денешниот фокус на „Роаминг како дома“, Иницијативата за фабрики за вештачка интелигенција и Индустрискиот дијалог покажува дека интеграцијата започнува со конкретни придобивки за граѓаните и бизнисите. Северна Македонија го зајакна својот правен и институционален рамковен систем за електронски комуникации и започна целосна правна анализа на недостатоците за навремено усогласување со правото на ЕУ за роаминг. Оваа работа не е далечна цел на Патоказот кон „Роаминг како дома“, туку опиплив, остварлив чекор за нашите граѓани. Паралелно, Иницијативата за фабрики за вештачка интелигенција силно одекнува со нашите национални напори. Преку „ВЕЗИЛКА“, нашиот нов центар за вештачка интелигенција, градиме јазични модели, дигитални корпуси и програми за обука што ја позиционираат Северна Македонија во поширокиот европски екосистем на вештачка интелигенција. Овие иницијативи не се изолирани. Тие се дел од еден регионален пресврт каде што иновацијата станува заеднички капитал, а Западен Балкан активно придонесува за технолошката иднина на Европа.Заедништвото ги претвора овие напредоци во кохерентна регионална стратегија. „Патот кон Единствениот пазар“ и подобрениот индустриски дијалог ЕУ – ЗБ нудат платформа каде нашите економии можат да се поврзат со европските синџири на снабдување преку паметна специјализација и насочена индустриска соработка. Индустриската стратегија на Северна Македонија и приоритетните сектори, меѓу кои ИКТ, напредното производство, прехранбената индустрија и енергетските технологии, се целосно усогласени со овој пристап. Во исто време, Инструментот за реформи и раст ни овозможи да ја докажеме нашата способност за остварување резултати. Бевме првиот партнер во регионот што доби претфинансирање, а со првите две барања за ослободување средства постигнавме клучни реформски чекори во областа на дигитализацијата, подобрувањето на деловното окружување и управувањето со јавните финансии. Има напредок во повеќе од дваесет и девет реформски чекори со рокови до декември 2025 година во областа на управувањето, енергетиката, дигиталната транзиција и владеењето на правото. Овие напори укажуваат на државен апарат кој е подготвен да функционира со отчетност, транспарентност и стратешка дисциплина каква што се очекува во рамките на Европската Унија.Практичната димензија на нашата интеграција дополнително го зајакнува чувството на заедничка цел. Нашето приклучување кон СЕПА претставува едно од најзначајните постигнувања во изминатата година. Девет банки веќе извршуваат СЕПА-кредитни трансфери, овозможувајќи побрзи, поевтини и попредвидливи трансакции за граѓаните, компаниите и поширокиот финансиски систем. Ова усогласување ја зајакнува довербата и економската динамика, дополнително поврзувајќи ги нашите пазари со Европската економска област. Иницијативата WiFi4WB претставува дополнителна поврзаност. Со избрани шеесет и три општини и започнато спроведување, се подготвуваме да донесеме дигитални услуги, алатки за образование и туристички можности во заедниците кои мора да бидат дел од дигиталната транзиција на Европа. Модернизацијата на граничните премини во рамки на иницијативата „Зелени коридори“ исто така напредува, преку соработката со ЦЕФТА, Транспортната заедница и партнерите од Европската Унија. Северна Македонија е целосно посветена на надградбата на трите клучни гранични премини – Блаце, Деве Баир и Богородица, обезбедувајќи протокот на стоки да ги одразува современите стандарди и да придонесува за поинтегриран регионален пазар.Анализирајќи ги овие случувања, гледаме дека нашите реформски напори природно се усогласуваат со пошироката архитектура на Заедничкиот регионален пазар 2.0. Меѓусебното признавање на квалификациите, одлуките на ЦЕФТА за овластени економски оператори, е-трговија и достава на пратки, како и претстојните регионални иницијативи во областа на туризмот, зелените стандарди и финансиската писменост, ја зајакнуваат идејата дека нашиот регион се подготвува за Единствениот пазар на Европската Унија. Ова усогласување е суштинско, не само за конкурентноста, туку и за кредибилитетот. Тоа испраќа порака дека Западен Балкан може да функционира како простор на транспарентност, доверливост и заеднички стандарди, отсликувајќи ги основните начела врз кои е изградена Европската Унија.Во овој контекст, Тирана понуди многу повеќе од гостопримство; таа понуди чувство на единство што ја зајакнува нашата заедничка решителност. Изразувам искрена благодарност до министерката Дука и до нашите албански домаќини, чија подготвеност и визија создадоа средина во која соработката добива нова димензија. Во пресрет на утрешниот Самит на лидерите, ја пренесуваме оваа порака за заедничка цел. Западен Балкан напредува преку реформи кои веќе не се апстрактни ветувања, туку конкретни, мерливи постигнувања. Планот за раст се развива во вистински двигател на конвергенцијата. А нашето европско патување пак, ги добива контурите на заедничка иднина што ја обликуваме со доверба, дисциплина и убеденост дека нашиот пат кон ЕУ претставува и обврска и можност што сме подготвени целосно да ги прифатиме. Ви благодарам.
